Case study IJsselbuurt

De IJsselbuurt, een monumentale wijk van ongeveer honderd jaar oud, heeft veel woningen met een slechte energetische staat. Veel huizen hebben een laag energielabel, wat verduurzaming bemoeilijkt vanwege de monumentale status van de gebouwen. Isolatie en duurzame maatregelen zoals zonnepanelen zijn vaak niet mogelijk zonder de esthetische waarde van de buurt te schaden. Het versnipperde eigendom en beperkte middelen van de bewoners maken verduurzaming extra lastig. Daarom wil het wijkbedrijf de woningen blok voor blok isoleren, waarbij alle bewoners financieel bijdragen via een buurtfonds. Dit fonds wordt gebruikt voor de aanschaf van materialen en het betalen van arbeidskosten. Het wijkbedrijf biedt ook opleidingen en gereedschap aan. De verduurzaming wordt gefinancierd door energiebesparingen, zonder dat huiseigenaren vooraf hoeven te investeren. Bewoners kunnen ook helpen door eenmalig werkuren in te zetten, met begeleiding en training om het proces te ondersteunen.

Een revolverend fonds wordt gevuld met de energiebesparingen van de bewoners en kan worden gebruikt om het gebouw duurzamer te maken.

Spatial context

Case study Slotervaard Noord

In de transitievisie warmte wordt uitgegaan van verschillende systemen, afhankelijk van gebouwtype, isolatiegraad, dichtheid en ruimte in de ondergrond. Voor een groot deel van Amsterdam, zoals Slotervaart-Noord wordt een aansluiting op een warmtenet gevoed door restwarmte uit de industrie voorzien. Zonder te hoeven wachten op de planning van de aanleg van het warmtenet kan er ook al gebruik worden gemaakt van andere, laagwaardige, bronnen in de directe omgeving. Zeker als de woningen voldoende geïsoleerd zijn bieden deze omgevingsbronnen warmte voor een groot aantal huishoudens.

Het wijkbedrijf borduurt in Slotervaart-Noord verder op de gedachte van de lokale energie-coöperatie. In dit geval gaat de Wijkbedrijf zich toeleggen op het ontwikkelen van een decentraal warmtenet in eigen beheer. Er wordt gestart met het verbinden van bron en behoefte die dicht bij elkaar liggen. Stap voor stap groeit dit decentrale warmtenet uit tot een buurtdekkende infrastructuur die uiteindelijk ook gekoppeld kan worden aan het centrale warmtenet.

Mede door de aanwezigheid van de Sloterplas, aangevuld door een divers aanbod van kleinere bronnen is genoeg omgevingswarmte beschikbaar. Door een open lagetemperatuurnet  net te creëren kunnen al deze  warmteaanbieders ook op het warmtenet. Zo ontstaat er een flexibel netwerk dat deze buurt van duurzame warmte kan voorzien.

Verschillende warmtebronnen kunnen worden aangesloten op het open lagetemperatuurnet. In Amsterdam Nieuw-West bestaan deze bronnen vooral uit oppervlaktewater, datacenters en slachthuizen.

Case Study Volewijck

De opgave in de Van der Pek buurt in Noord is anders. Hier is op korte termijn al een plan voor de uitrol van het warmtenet. Door jarenlang gebrek aan aandacht vanuit de centrale stad voor de gemeenschappen van Noord, het achterstallige onderhoud en de verdrukking van bestaande bewoners door de snel stijgende woningprijzen is het vertrouwen van bewoners in gemeente, energiebedrijf, woningcorporatie en ander institutionele partijen bijzonder laag.

Om tot een transitie te komen zal dit vertrouwen dus eerst hersteld moeten worden.

Om met al deze beschikbare capaciteiten aan de slag te gaan is organisatie van de wijk noodzakelijk. De oprichting van een wijkbedrijf is een eerste stap. Zowel de gemeenschap als de meer institutionele partijen leveren capaciteit in tijd, geld, ruimte of kennis aan het wijkbedrijf. Het wijkbedrijf werkt vervolgens aan de isolatie van de woningen, onafhankelijk van eigenaarschap, én het benutten van lokale bronnen voor duurzame warmte. De sociale infrastructuur van de wijk biedt de neutrale ruimte voor gemeenschap, instituten en markt om samen vorm te geven aan het wijkbedrijf.

De sociale infrastructuur biedt ruimte als zogeheten ‘third space’ voor een gelijkwaardig gesprek tussen institutionele partijen en de gemeenschap