Circulare werklandschapen van de toekomst
In 2050 is onze economie volledig circulair. Dat is nodig ook. De huidige extractieve economie put onze aarde uit, vervuilt onze atmosfeer en biedt voor steeds minder mensen welvaart. De noodzaak voor een circulaire economie wordt steeds meer gevoeld. Maar hoe ziet een circulaire economie in 2050 er uit? Welke activiteiten vinden er plaats in een circulaire economie? En wat voor werklandschappen hebben we nodig om een circulaire economie te faciliteren? De toekomst is vol onzekerheid. Door gebruik te maken van scenario’s kunnen we toch richting geven aan het zoeken naar antwoorden. Voor de Challenge Circulaire Werklandschappen 2050 ontwikkelden we een viertal complementaire scenario’s. Op basis van de vier scenario’s hebben we een schets gemaakt van de circulaire werklocatie in 2050 voor een concrete plek bij Hoofddorp. Geen van deze scenario’s biedt het ultieme masterplan voor deze plek. Wel bieden ze nieuwe inzichten en een handelingsperspectief om te komen tot een circulair werklandschap.
Locatie Hoofddorp
De locatie die als uitgangspunt diende is het gebied tussen het spoor en de A4 ten zuidoosten van Hoofddorp. Schiphol is met de trein slechts een paar minuten weg. Door het gebied lopen ook de regionale verbindingen tussen de A4 en de kernen van Aalsmeer en Hoofddorp. Recreatieve fietsroutes, onder ander over de Amsterdamse Waterlinie, verbinden het gebied met de metropolitane landschappen van de MRA.
Wenkende perspectieven
De circulaire economie biedt verschillende wenkende perspectieven. Grondstoffen, materialen en producten behouden oneindig waarde. We beschouwen namelijk nooit meer iets als afval. Ook zullen in een circulaire economie in plaats van enkelvoudige business-modellen meervoudige waarde-modellen gemeengoed zijn waarin de waarde van gemeenschap en het gebied veel meer centraal komen te staan.
Een circulaire economie zal veel minder gebaseerd zijn op fossiele grond- en brandstoffen. In plaats daarvoor zullen de materialen en grondstoffen bio-based zijn. De biobased industrie vraagt nog veel innovatie in het (her)gebruik van natuurlijke grondstoffen en materialen. Ook de grote internationaal opererende bedrijven lijken hun bedrijfsprocessen steeds meer circulair in te richten. Als de grote bedrijven hun kringlopen weten te sluiten is er ook voor hen plaats in de circulaire economie van 2050. Deze perspectieven kunnen allen onderdeel zijn van een circulaire economie. Ze geven echter allen een andere kijk op de rol van werk in de toekomst. Ze stellen dus ook allemaal andere voorwaarden aan werklocaties. Denk aan de schaal van bedrijven, de infrastructuur en het type activiteiten dat er plaats kan vinden.
Elementen van een circulaire economie
Een circulaire economie bestaat uit een aantal basiselementen. Deze elementen zullen we moeten ontwikkelen om te kunnen komen tot een circulaire economie in 2050. Deze elementen zijn: business modellen die meervoudig, inclusief en circulair zijn; de kennis van materialen, processen en technieken voor een circulaire en biobased industrie; een gedragsverandering voor onze dagelijkse omgang met spullen en materialen; een economisch model dat de gemeenschap dient.
Meervoudig toekomstgebruik
Om de samenhang tussen de verschillende wenkende perspectieven en elementen van een circulaire economie hebben een viertal scenario’s geschetst. In deze scenario’s zijn steeds alle vier de elementen aanwezig maar hebben altijd één van de elementen als zwaartepunt.
Om de scenario’s ook in onderlinge samenhang te tonen hebben we een assenkruis benoemd. Op de assen tonen we de onzekerheden. In dit geval staat op de verticale as de schaal waarop de circulaire activiteiten spelen: internationaal of regionaal. Dit kan bijvoorbeeld ingegeven worden door het belang van nabijheid. de prijs van brandstof in 2050. Als brandstof schaarser wordt nabijheid een belangrijker aspect en zal de rol van Schiphol afnemen. Op de horizontale as de nadruk op het maken, de techniek en de industrie versus de nadruk op het delen van kennis, diensten en ruimte.
Bouwstenen
Om de vier scenario’s voorstelbaar, intern consistent en te laten leiden tot nieuwe inzichten hebben we in elk scenario uitspraken gedaan over verschillende bouwstenen: energie, grondstoffen, klimaatadaptatie, economie, infrastructuur, mobiliteit, mensen en wonen.
Hybride eindbeeld
Alle vier scenario’s leiden tot een waardevol, hoogwaardig en circulair werklandschap dat publiekelijk toegankelijk is. Altijd gaan de vier elementen (geld, mensen, spullen en kennis) een betekenisvolle verbinding met elkaar aan. De verhouding waarin de elementen een relatie tot elkaar aangaan is echter lastig te voorspellen.
De locatie vertelt ons gelukkig wel wat strategisch slim is. Schaal, infrastructuur, landschap en al aanwezige activiteiten bieden aanknopingspunten voor welke eerste stappen slim zijn en welke weinig beperkingen opleggen aan toekomstige ontwikkelingen. Het samengestelde profiel hierboven toont een eerste hybride circulair werklandschap in 2050.
Corporate Landscape
De multimodale bereikbaarheid maakt dit een perfecte locatie voor internationale productie en logistiek. Schiphol ligt om de hoek, er is een directe oprit naar de A4 en de nabijgelegen OCAP leiding zorgt voor een continue aanvoer van CO2. De CO2 dient als circulaire grondstof (CCU) voor grootschalige circulaire productie. De productie en logistiek wordt ondergebracht in grote dozen die flexibel zijn in te richten. De dozen vormen samen een robuust en productief landschap.
Image: Bright x Midjourney
reXgional hub
Het gebied herbergt alle stappen in de technische kringloop van materialen en producten: van reparatie tot herdistributie. Bezoekers komen spullen brengen maar ook ‘nieuwe’ spullen kopen. Deze economische activiteiten vragen om nabijheid van andere bedrijven in de keten en nabijheid van de regio als servicegebied. De ondernemingen zijn vooral MKB-ers en familiebedrijven. Hoogwaardige linten zorgen voor een goede ontsluiting van het gebied voor wegverkeer en fietsers. De linten vormen ook de groen-blauwe structuur. Ondernemers wonen bij of op hun bedrijfsgebouw.
Image: Bright x Midjourney
Oosterwold on steroids
De Haarlemmermeer is een gebied voor pioniers. Rondom hoogwaardige en kapitaalintensieve resources zoals robotarmen vormen zich intentional communities. Er ontstaan nieuwe gildes van supergespecialiseerde vakmensen. De mensen wonen en werken in veelal zelfvoorzienende maar hoge dichtheid gemeenschapsgebouwen in een vernatte Haarlemmermeer.
Image: Bright x Midjourney
Progress polder
Voor een verduurzaming van zeven miljoen gebouwen alleen al in Nederland worden vooral biobased materialen gebruikt. De massale vraag naar nieuwe toepassing heeft geleid tot een biobased kennislandschap, direct verbonden met de wereld door Schiphol. In het parkachtige landschap bevinden zicht R&Do faciliteiten, laboratoria. Bij het station ligt de eerste biobased university van Europa. Hoogwaardige architectuur en voorzieningen moeten de kenniswerkers aantrekken.
Image: Bright x Midjourney
Benieuwd naar het hele onderzoek? Download hieronder de rapportage: