Schakelen

Productie en consumptie van energie staan letterlijk en figuurlijk ver van elkaar af. Hierdoor ontbreekt het burgers en bedrijven ogenschijnlijk aan noodzaak en interesse om bij te dragen aan de energietransitie. Toch zijn er inspirerende initiatieven van bewoners, bedrijven en overheden in de Stedendriehoek. De totale omvang van deze initiatieven is nog te beperkt om daadwerkelijk het verschil te maken. Tijd om te schakelen.

In de Stedendriehoek is elk dorp en elk landschap net even anders. Allen hebben zij een eigen potentieel om – in verschillende mate – bij te dragen aan de gewenste energieneutraliteit. Technische analyses leveren kennis, maar vormen geen handelingsperspectief. Opschakeling vanuit lokaal initiatief, karakter en draagvlak is nodig. Niet met rekensommen en onrealistische ambities, maar met aansprekende ideeën voor echte plekken. ‘Schakelen’ toont met zes exemplarische illustraties dat een vastomlijnd model overbodig is. Veel afzonderlijke sporen vormen samen ook een robuuste strategie.

Opschalen

In de Stedendriehoek zijn interessante en inspirerende initiatieven van (individuele) bewoners en bedrijven te ontdekken die (al dan niet met hulp van de overheid) werken aan een bijdrage aan de energietransitie. Het tempo van implementatie van technische oplossingen en invoering van wetgeving blijft echter onzeker, en is vooral een politieke opgave. Dit mag niet leiden tot verlamming op lokaal niveau.

Opschaling van lokaal initiatief is essentieel. We moeten daarom nauwkeurig kijken naar eigenaarschap en financiering voor elk onderdeel van de energietransitie. Door de ontwerpen te koppelen aan programma’s, vinden we concrete oplossingen en aanleidingen voor een exponentiële versnelling.

“De governance-strategie ‘schakelt’ zowel van onderop als van bovenaf, … zodat de overheid actief, maatgericht kan interveniëren. Er wordt dus niet een globale beweging voorgesteld, maar juist vrij nauwkeurig uiteengezet wat waar moet gebeuren. Dat maakt deze inzending voor een overheid interessant.”

uit het juryrapport

Financiering

De startup-economie dient als inspirerend voorbeeld. Een kleinschalig idee gaat soms al binnen een paar jaar wereldwijd, met geld van achtereenvolgens vrienden en familie, private investeerders en uiteindelijk de belegger.

Vergelijk dit met een sportvereniging met energie-ambities: de leden leggen via crowdfunding (lidmaatschap, sponsorloop, etc.) geld bijeen voor zonnecellen op het clubhuis. De hoofdsponsoren leggen als business-angels geld bij om het dak vol te krijgen. Deze energieke sportvereninging stapt met haar energieproductie en middelen in een – nieuw te vormen – Cleantech1000 fonds. Hieruit komt vervolgens de financiering voor het toevoegen van een warmteopslag bij de aanleg van het nieuwe hoofdveld. Dit vormt de start van een lokaal warmtenet.

Dit Cleantech1000 fonds is het regionale fonds waarin alle eigenaren van alle losse initiatieven, ondernemers en overheid zich verenigen. Allen stoppen een klein deel van hun rendement in dit fonds, dat daardoor groeit en groeit. Hierdoor ontstaat een regionale financieringsstroom die continu kan bijdragen aan opschaling en opschakeling van nieuwe projecten, die op hun beurt ook weer onderdeel worden van de Cleantech1000.

Rol overheid

Ook de regionale overheid is een belangrijke eigenaar in de Stedendriehoek en draagt daarom ook bij aan het Cleantech1000 fonds. Zeker in de opstartfase, wanneer vooral groeikapitaal gevraagd wordt. De overheid moet dit fonds niet zien als een subsidie, maar als belangrijk, zakelijk opererend element in de regionale economie. De basis voor dit fonds ligt in de miljarden uit de verkoop van de energiebedrijven. De provincies Gelderland en Overijssel moeten zich dan ook sterk maken voor de eigen beschikking over de energiegelden.

Dit vergt van de overheden wel een aantal andere competenties. Zij moeten de kans van slagen en het potentieel van een specifiek initiatief inschatten, en vooraf, op basis van vertrouwen, financieren. Niet elke investering zal rendement opleveren, maar door de veelheid van initiatieven ontstaat een balans die op de lange termijn positief zal zijn. Het fonds levert namelijk een rendement dat tastbaar is in de regio.

Laat Cleantech 1000 bloemen bloeien

‘Schakelen’ laat zien dat er met logische koppelingen, vernieuwende vondsten en lokaal eigenaarschap op inspirerende wijze gewerkt kan worden aan de gewenste transitie. Zo draagt elke plek in de regio op basis van haar specifieke profiel bij aan de energietransitie. De interventies spreken tot de verbeelding en zetten de regio als Cleantech-regio op de kaart.

De Stedendriehoek levert wereldwijd producten en diensten die bijdragen aan de transitie naar een duurzame toekomst. Hier ziet de wereld hoe ambitie geworteld raakt in de haarvaten van een regio, trots gedragen door bewoners en bedrijven.