Kritieke Ruimte
Wij stellen een “grondstof-gestuurde leefomgeving” voor. Kritieke grondstoffen zijn essentieel voor de bouw van onze moderne leefomgeving. De ruimtelijke ordening moet zich daarom voorbereiden op eventuele storingen in de toevoerketens. Het gebruik van kritieke grondstoffen moet één van de criteria worden op basis waarvan binnen de ruimtelijke ordening keuzes worden gemaakt, niet alleen op strategische grond, maar ook vanwege ecologische en ethische gevolgen.
In Europe, there is little mining for critical raw materials such as neodymium, dysprosium, and cobalt, which are essential for the production of wind turbines. These raw materials are primarily imported from countries such as China, Congo, and Australia. Although Europe is working on initiatives to reduce this dependency, importing these raw materials remains necessary for the energy transition.
However, the extraction of these raw materials has significant environmental and social impacts in the countries where mining takes place. Mining can lead to deforestation, water pollution, and land rights conflicts. This illustration shows how much rock must be moved, crushed, and screened to obtain the materials needed to build a single wind turbine.
Different types of solar panels use different critical raw materials to convert solar energy into electricity. These critical raw materials are primarily mined outside of Europe.
To achieve the Dutch climate goals for 2050, 15% of current global neodymium production would need to be transported to the Netherlands. This is despite the fact that the Netherlands represents approximately 0.74% of global GDP. Neodymium is used, among other things, in permanent magnet generators in wind turbines (to convert motion into electricity).
Data from: Metabolic et al. (2021). Een Circulaire Energietransitie.
The raw materials needed for our digitalization and energy transition can be defined in various ways: chemically, scientifically, and strategically.
Chemical: determined by the properties of the raw materials;
Critical: determined by the economic importance and the risk of disruption to supply chains;
Strategically: determined by political decision-making regarding crucial industries.
Two F-35 fighter jets contain as many critical resources as 7,000 air conditioning units.
Kritieke grondstoffen
Digitalisatie, duurzame mobiliteit en de energietransitie hebben niet alleen veel ruimte nodig, maar ook veel kritieke grondstoffen. In deze technologische transities worden 34 verschillende kritieke grondstoffen onderscheiden: neodymium wordt bijvoorbeeld gebruikt voor de magneetgeneratoren in windturbines, yttrium voor displays in slimme woningen, en grafiet voor batterijopslag.
Waar komen kritieke grondstoffen vandaan?
Deze kritieke grondstoffen worden voornamelijk gedolven ver buiten Europa, waardoor wij afhankelijk zijn van landen als Kazachstan, Turkije, Congo, en voornamelijk China. De mijnbouw die nodig is voor onze hernieuwbare energie veranderen lokale landschappen in vervuilende extractiegebieden. Vervolgens worden grondstoffen verscheept via complexe, mondiale toevoerketens, getransformeerd tot halffabrikaten en technische componenten, en uiteindelijk komen ze bij ons terecht als zonnepanelen, elektrische auto’s en computers. Om onze afhankelijkheid te reduceren stuurt Europa aan op een Europese grondstoffenindustrie waarbinnen ook Nederland een rol moet krijgen.
Het gebruik van kritieke grondstoffen moet één van de criteria worden op basis waarvan binnen de ruimtelijke ordening keuzes worden gemaakt.
Wat als?
Deze grondstoffen zijn kritiek omdat toevoerketens een relatief grote kans hebben om verstoord te worden, én omdat een verstoring grote economische consequenties kan hebben. Ook geopolitiek kan een ontregeling leiden tot machtsverschuivingen en regionale spanningen bij grondstofrijke gebieden. We kunnen er dus niet van uitgaan dat zonnepanelen of elektrische auto’s altijd beschikbaar zullen zijn om onze transities te realiseren. Kritieke grondstoffen hebben daarmee enorme ecologische en geopolitieke dimensies.
Een Grondstof-Gestuurde Leefomgeving
Op elke schaal heeft een grondstof-gestuurde leefomgeving invloed. Op planologisch gebied moet er gekeken worden naar de ruimtelijke consequenties van een Europese grondstoffenindustrie. Zowel logistieke materialenstromen als nieuwe fabrieken voor het scheiden van kritieke grondstoffen zullen ruimtelijk plaatsvinden. Regionale strategieën moeten rekening houden met geopolitieke scenario’s die de toevoerketens van kritieke grondstoffen kunnen verstoren. Binnen stedebouw wordt de beschikbaarheid van kritieke grondstoffen bepalend in mobiliteit, Smart City concepten en energie-infrastructuur. En binnen productontwerp zijn alternatieven nodig voor cruciale technologieën die het gebruik van kritieke grondstoffen minimaliseren en recycling stimuleren.
Circular working landscapes of the future